ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΝΔΑΙΣΙΑ ΛΕΥΚΟΠΗΓΗΣ

Τρίτη 23.12.08 στο Μύλο Λευκοπηγής μουσικό σχήμα από την Αιανή συμμετείχε σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο άτυπος σύλλογος γυναικών Λευκοπηγής. Στη φωτό τα τέσσερα από τα πέντε μέλη του σχήματος

Η ΦΛΩΡΙΝΑ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΙΔΗΡΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΩΝ ΤΗΣ

Στο βήμα ο νομάρχης Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Ψωμιάδης. Αριστερά του ο Νικόλαος Μέρτζος, πρόεδρος της ΕΜΣ, ο Ιωάννης Κολιόπουλος, καθηγητής Ιστορίας στο ΑΠΘ κι ο Θανάσης Καλλιανιώτης, δρ Ιστορίας ΑΠΘ

Ανακοίνωση του Θαν. Καλλιανιώτη στην παρουσίαση ομώνυμου βιβλίου στην Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών την 17η Δεκεμβρίου 2008, οργανωμένη από την ΕΜΣ, το Πολεμικό Μουσείο και το Σύλλογο Φλωρινιωτών Θεσσαλονίκης

Παρά τις προβλέψεις ο Ελληνικός Στρατός όχι μόνο αμύνθηκε εναντίον των Ιταλών το 1940, αλλά τους ανάγκασε να αποσυρθούν ηττημένοι δεκάδες χιλιόμετρα προς τα πίσω. Στο Έπος του Σαράντα συνεισέφεραν σημαντικά οι στρατιώτες της Φλώρινας δείχνοντας, εκτός από πίστη στην πατρίδα, αξιοθαύμαστες πολεμικές αρετές

Έπος και σιδηρά συντάγματα
Καθώς η ευγενής Ιστορία εναντιώνεται στο μύθο, ο τίτλος του βιβλίου που παρουσιάζεται σήμερα, ιδιαίτερα οι λέξεις έπος και σιδηρά συντάγματα, φαίνονται εκ πρώτης όψεως υπερβολικές. Όμως όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια στην προκειμένη περίπτωση καμία παραδοξότητα δεν ισχύει και μάλιστα η πραγματικότητα αποδεικνύεται ανώτερη του μύθου.

Πιο απλά: ελάχιστοι έως κανείς πίστευε στις αρχές του φθινοπώρου του 1940 ότι η Ελλάδα, η οποία είχε ηττηθεί το 1922 στη Μικρά Ασία, θα ήταν ικανή όχι μόνο να αμυνθεί αποτελεσματικά εναντίον της Ιταλίας, ευρωπαϊκής χώρας ικανής να στέλνει στρατιώτες ακόμα και στην Αφρική, αλλά και να την απειλήσει σοβαρά καταστρέφοντας μεγάλο μέρος των ενόπλων δυνάμεών της.

Θα ήταν ανειλικρινές να μην υπομιμνηστεί ότι σ’ αυτούς τους ελάχιστους που έτρεφαν σοβαρές ελπίδες για την αποτελεσματικότητα του Ελληνικού Στρατού ανήκε ο «Πρόεδρος της Κυβερνήσεως» Ιωάννης Μεταξάς, ικανότατος επιτελικός αξιωματικός, που από το 1936 προπαρασκεύαζε τη χώρα προς πόλεμον, χωρίς να διαψευσθεί για άλλη μία φορά.

Ο πόλεμος των έξι μηνών στο μέτωπο της Βορείου Ηπείρου από τον Οκτώβριο του 1940 έως τον Απρίλιο του 1941 έδειξε ότι το απίστευτο μεταμορφώθηκε σε γεγονός κι αν δεν επενέβαιναν οι Γερμανοί, πιθανώς αυτό το απίστευτο θα προσλάμβανε περαιτέρω διαστάσεις! Αν και κατά κόρον, χωρίς βεβαίως να παρατεθούν επαληθευτικά στοιχεία, επαναλαμβάνεται ότι οι Ιταλοί ήταν ειρηνικοί και δεν πολέμησαν, στην πραγματικότητα επρόκειτο για έναν σκληρότατο αγώνα, αφού μόνο η 15η Μεραρχία υπέστη βαρύτατες απώλειες!

Σε αυτό το αδιαμφισβήτητο έπος συνεισέφεραν όλοι οι Έλληνες στρατιώτες, ξεχωριστή όμως θέση κατέχουν τα συντάγματα της Φλώρινας για τρεις λόγους: α) πρώτοι αυτοί διέλυσαν την εχθρική άμυνα αναγκάζοντας τους Ιταλούς προς ευθυγράμμισιν της γραμμής τους να οπισθοχωρήσουν β) επιτέθηκαν εναντίον οχυρωμένων θέσεων γ) λόγω της ανδρείας των μεταφέρθηκαν ως κύρια δύναμη κρούσης στο κεντρικό μέτωπο, όπου πάλι ανδραγάθησαν εναντίον καλά προφυλαγμένων Ιταλών.

Σύνθεση, διαφορές και συνεκτικός δεσμός
Πριν υποστηριχθούν τα λεγόμενα με μία αδρή παράθεση των σχετικών συμβάντων, ας δούμε τη σύνθεση, τις διαφορές και το συνεκτικό δεσμό της 15ης Μεραρχίας, στην οποία ανήκαν το 28ο, το 33ο και το 90ό συντάγματα. Από την προσμέτρηση των πεσόντων, οι οποίοι κατάγονταν από όλη την Ελλάδα, ο βασικός κορμός των στρατιωτών προερχόταν από τη Δυτική Μακεδονία, ειδικότερα τη Φλώρινα και την Εορδαία.

Όλοι οι άνδρες ομιλούσαν την ελληνική γλώσσα με ορισμένες αποκλίσεις στην προφορά ή το λεξιλόγιο και πράγματι ένας ικανός παρατηρητής θα μπορούσε να διακρίνει την ελληνική νόρμα, την ποντιακή, την καππαδοκική και τα χωριάτικα της ηπειρωτικής Ελλάδας, των νησιών ή της Μικράς Ασίας. Ορισμένοι γνώριζαν ακόμη μία δεύτερη ή και τρίτη γλώσσα όπως τουρκικά, βλάχικα, σλάβικα, αρβανίτικα ή αθιγγανικά.

Εκτός από τη στολή και τη μοίρα ο κοινός δεσμός των στρατιωτών της 15ης Μεραρχίας ήταν η αγάπη στην πατρίδα τους την Ελλάδα. Γι αυτήν πολέμησαν και θυσιάστηκαν χωρίς διακρίσεις. Ακόμα κι οι μετρημένοι στα δάχτυλα των δύο χεριών που αυτομόλησαν στους Ιταλούς, για την Ελλάδα πολέμησαν μέχρι να την απαρνηθούν, καταπτοημένοι από τις ανυπόφορες καιρικές συνθήκες, την ελλιπή διατροφή και τον πανταχού παρόντα θάνατο όχι στις αρχές του πολέμου, αλλά τον Ιανουάριο του 1941 και πριν από την επίθεση στο φοβερό ύψωμα Μάλι Ταρονίν του κεντρικού μετώπου.

Γενικά περί του Αλβανικού Μετώπου
Ένας ακόμη κοινός τόπος χρήζει άρσης, ότι η χώρα μας δέχτηκε ξαφνικά την εισβολή των Ιταλών. Η αλήθεια είναι ότι ήταν έτοιμη, αφού ήδη από το 1939 είχαν εκπονηθεί σχέδια άμυνας στα σύνορα με την Αλβανία. Το αδύνατο σημείο για μας ήταν πως, καθώς η Βουλγαρία καιροσκοπούσε, το αμυντικό μέτωπο περιελάμβανε και τα βόρεια σύνορα κι ακόμη αναμέναμε επίθεση από τη θάλασσα. Τρία δηλαδή ανοιχτά μέτωπα, πράγμα που σήμαινε μεγάλη διασπορά δυνάμεων και δυσκολία εγκαίρου προσανατολισμού των εφεδρικών τμημάτων.

Το ιταλικό σχέδιο ήταν ορθό. Κύρια επίθεση στον τομέα Ελαίας –Καλαμά για να καταληφθούν τα Ιωάννινα με παράλληλη παραλιακή προώθηση προς την Άρτα. Ταυτοχρόνως ταχύτατη κατάληψη του Μετσόβου από μία μεραρχία Αλπινιστών, με πορεία μέσω της βόρειας Πίνδου, με τριπλό στόχο α) αποκοπή των ελληνικών ενισχύσεων που αναμένονταν από τη Θεσσαλία β) υπερφαλάγγιση των αμυνομένων στον τομέα Ελαίας –Καλαμά και γ) διαχωρισμό των δυνάμεων της Ηπείρου από το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας. Στο μέτωπο της Φλώρινας -Καστοριάς θα κρατούσαν ενεργητική άμυνα.

Δυστυχώς γι αυτούς τα πράγματα εξελίχτηκαν διαφορετικά. Στην Ελαία –Καλαμά οι υποτιμημένοι Έλληνες αντέταξαν σθεναρότατη άμυνα με την αρωγή του πυροβολικού κυρίως, αλλά και δια της λόγχης. Στη βόρεια Πίνδο οι Αλπινιστές έπαθαν πανωλεθρία, καθώς αποκόπηκαν οι εφοδιοπομπές των. Αλλά αυτό που ανέτρεψε εντελώς το σχέδιο ήταν η απρόσμενη γι αυτούς ήττα στον τομέα της Φλώρινας –Καστοριάς, αφού η 15η Μεραρχία μέσα σε λίγες μέρες προωθήθηκε νικηφόρα ως την Κορυτσά, αναγκάζοντάς τους, όπως ήδη έχει ειπωθεί, να οπισθοχωρήσουν έξω από τα ελληνικά σύνορα περιπίπτοντας έκτοτε σε κατάσταση άμυνας.

Το μέτωπο της Κορυτσάς
Ό,τι συνέβη στο μέτωπο της Κορυτσάς μπορεί κανείς λεπτομερώς και με ακρίβεια να πληροφορηθεί μελετώντας τα ημερολόγια των συνταγμάτων, τα οποία εμπεριέχονται στο βιβλίο που έχουμε την τιμή να παρουσιάσουμε σήμερα. Επρόκειτο για ένα δύσκολο πεδίο μάχης, αφού η πεδινή προέλαση των ελληνικών δυνάμεων μέσω της κοιλάδας του Άνω Δεβόλη ήταν απαγορευτική, λόγω του φόβου των ιταλικών αρμάτων και του πυροβολικού. Απέμενε λοιπόν η δια της λόγχης βήμα προς βήμα επίθεση εναντίον των από καιρό οχυρωμένων Ιταλών, οι οποίοι είχαν το επιπλέον πλεονέκτημα της εποπτείας ολόκληρου του τοπίου από την κορυφή του όρους Ιβάν.

Την ημέρα 28η Οκτωβρίου 1940 το 28 σύνταγμα κατέλαβε το μεθοριακό ύψωμα Ορόσημον Σμαρδέσι και την επομένη απέκρουσε εκεί επιτυχώς επίθεση, κατά την οποία φονεύθηκε ο πρώτος Ιταλός στρατιώτης. Το ίδιο επαναλήφθηκε την 30ή Οκτωβρίου με τρεις επιπλέον ιταλικές απώλειες. Τις δύο μέρες που ακολούθησαν το 28ο σύνταγμα κατέλαβε, πάλι δια της λόγχης και κάτω από πυκνά πυρά εχθρικού πυροβολικού, τα πρώτα υψώματα μέσα στην Αλβανία.

Παρόμοια ήταν η πορεία του 33ου συντάγματος με ελάχιστη καθυστέρηση, αφού η πρώτη νικηφόρα επίθεση χώραν την 1η Νοεμβρίου του 1940 εναντίον του υψώματος Βερνίκ όπου μάλιστα συνελήφθησαν 50 αιχμάλωτοι Ιταλοί. Όπως γράφτηκε στο ημερολόγιο της μονάδας την ημέρα αυτή «Αξιωματικοί και στρατιώτες … με εφ’ όπλου επετέθησαν ευθύς εξ αρχής ανατρέψαντες τον εχθρόν Ζητωκραυγάζοντας Ζήτω η Ελλάς!».

Αν τις επόμενες ημέρες οι θυελλώδεις επιθέσεις της 15ης Μεραρχίας ανεστάλησαν, αυτό δεν οφειλόταν στην έλλειψη θάρρους ή πατριωτισμού, αλλά στις δυσκολίες που αναφέρθηκαν, οι οποίες υποχρέωναν τον Ελληνικό Στρατό σε προσεκτική μελέτη των περαιτέρω κινήσεων. Έτσι ίδια, αν όχι ανώτερη, ορμητικότητα επέδειξαν την 14η Νοεμβρίου του 1940 τα σιδηρά συντάγματα της Φλώρινας, όταν επιτέθηκαν δια της λόγχης και των χειροβομβίδων, χωρίς την προστασία του πυροβολικού και δίχως να υπολογίζουν τις απώλειες, εν προκειμένω 42 νεκροί και 161 τραυματίες. Ήταν επόμενο λοιπόν όχι μόνο να καταληφθεί η Κορυτσά, αλλά τα ελληνικά τμήματα να προχωρήσουν βαθιά μέσα στην Αλβανία σταματώντας αναγκαστικά εμπρός σε χιονισμένους ορεινούς όγκους άνω των 2.000 μέτρων.

Το μέτωπο Κλεισούρας -Μπούμπεσι
Η επιδείνωση του καιρού και η απομάκρυνση από τις βάσεις εφοδιασμού ήταν δύο από τους παράγοντες που για να συνεχιστεί νικηφόρα ο αγώνας εναντίον των Ιταλών χρειαζόταν η κατάληψη και κατοχή βασικών οδικών αρτηριών και κόμβων όπως ο αντίστοιχος της Κλεισούρας –Τεπελενίου ο οποίος άνοιγε έπειτα το δρόμο για την πεδιάδα. Καθώς όμως έλλειπαν τα άρματα μάχης, απέμενε η κίνηση μέσω χιονισμένων ορεινών όγκων, υπόθεση καθόλου εύκολη καθώς μέσα στο δριμύ χειμώνα άρχισαν να αυξάνονται οι θάνατοι των κτηνών και να επιπολάζουν οι παγοπληξίες των ανδρών.

Για τη διάνοιξη του κόμβου Κλεισούρας καλέστηκαν από το μέτωπο της Κορυτσάς τα συντάγματα της Φλώρινας, όχι μόνο επειδή οι στρατιώτες άντεχαν στο κρύο και τις στερήσεις, αλλά και διότι είχαν επιδείξει άφθονο ηρωισμό κι αγάπη στην πατρίδα. Έτσι μέσα στον Ιανουάριο του 1941 νέες επιθέσεις της 15ης Μεραρχίας σάρωσαν την ιταλική άμυνα προκαλώντας εκατοντάδες απώλειες στους Ιταλούς που οπισθοχωρούσαν συνεχώς παρόλη την υπεροχή τους σε αριθμό στρατιωτών, όλμων κι αεροπλάνων.

Στην εαρινή επίθεση των Ιταλών το Μάρτιο του 1941 δεν ήταν παρόντα τα σιδηρά συντάγματα της Φλώρινας. Είχαν αποτραβηχτεί στα μετόπισθεν για να ξεκουραστούν κι επουλώσουν τις πληγές τους έπειτα από τετράμηνο αγώνα συνεχόμενων επιθέσεων. Απέδρασαν από αυτόν τον σκληρό αγώνα έχοντας μεγάλες απώλειες, 1363 νεκρούς και τριπλάσιους τραυματίες. Αλλά, αν οι πεσόντες της 15ης Μεραρχίας έφυγαν τότε, η προσφορά τους στην πατρίδα παραμένει ως σήμερα κληρονομιά για τους απογόνους των και για όλη την Ελλάδα.

Επιλογικά
Τα συντάγματα της Φλώρινας αποδείχτηκαν όντως σιδηρά στο Έπος του Σαράντα!

Φωτογραφία των συντελεστών του βιβλίου μετά την εκδήλωση. Από αριστερά: Αριστοτέλης Σπυριδόπουλος, Ελένη Σταματιάδου, Βασίλειος Δημητριάδης, Πελαγία Χαραλαμπίδου, Σωτηρία Βασιλείου (μεταπτυχιακοί φοιτητές Ιστορίας στο ΑΠΘ), Θανάσης Καλλιανιώτης, Ιωάννης Κολιόπουλος και Στράτος Δορδανάς (Λέκτορας ΠΔΜ)

ΜΟΥΣΙΚΗ, ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΟΛΟΗΜΕΡΟ

Ανακοίνωση του Δρ Θανάση Καλλιανιώτη στην ημερίδα με τίτλο ΤΟ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ που οργάνωσαν το Τμήμα Επιστ. & Παιδαγωγ. Καθοδήγησης ΠΕ Δυτ. Μακεδονίας, οι Σχολικοί Σύμβουλοι ΔΕ Γρεβενών και η Διεύθυνση ΠΕ Γρεβενών στο Αμφιθέατρο του 4ου ΔΣ Γρεβενών την 19/11/08

Η ανακοίνωση εξετάζει τις μεταβλητές που συνθέτουν το τρίπτυχο: το μάθημα της Μουσικής, ο διδάσκαλος μουσικός κι ο μανθάνων μαθητής στο Ολοήμερο Σχολείο. Και τα τρία εν τέλει συγκεφαλαιώνονται κατά την παρουσίαση ενός άρτι αφιχθέντος σχετικού εκπαιδευτικού λογισμικού

ΓΕΝΙΚΑ ΕΦΟΔΙΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Μία εξήγηση για τον τίτλο: αιτούμενος στόχος είναι ο μαθητής, τον οποίο καλούνται να πλησιάσουν μέσω της διδασκαλίας της μουσικής οι εκπαιδευτικοί της μουσικής (στο εξής μουσικοί) του Ολοήμερου Σχολείου.

Δυστυχώς ο ομιλών γνωρίζει ανισοβαρώς το κείμενο εδώ οσμωτικό τρίπτυχο, δηλαδή σχεδόν καλά το πεδίο της μουσικής ως ερασιτέχνης –και παλαιότερα επαγγελματίας- κιθαρωδός, λίγο τους μαθητές των μισών Ολοήμερων Σχολείων του νομού και μάλλον καθόλου εσάς, τους δασκάλους της μουσικής.
Πριν λοιπόν αποδράσουμε στα ενδότερα του θέματος, προτείνω ευθαρσώς κι ευθέως να γνωριστούμε από κοντά, προς ανταλλαγήν απόψεων ή και διαξιφισμών για τη ζωή, την παιδεία και τον πολιτισμό.

Για να εργαστεί με συνέπεια ο μουσικός στο Ολοήμερο Σχολείο χρειάζεται οπωσδήποτε να μελετήσει καλά τον εξής επτάλογο, ο οποίος θα σας δοθεί στο τέλος της εκδήλωσης σε ψηφιακή μορφή:
α) την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) αρ.1471/22.11.02 όπου γίνεται λιτός λόγος για τη μουσική στο Ολοήμερο Σχολείο
β) το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) μέσα στο οποίο αναγράφεται τι πρέπει να μάθει ο μαθητής και με ποιο τρόπο
γ) το Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΕΠΠΣ), όπου ενυπάρχουν μέθοδοι διδασκαλίας και αναφορές στον εξοπλισμό του μουσικού
δ) το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ), στο οποίο παρουσιάζεται, με τίτλους, η σχέση της μουσικής με τα άλλα μαθήματα
ε) το διδακτικό πακέτο της μουσικής που διδάσκεται στο πρωινό ωράριο, 9 εν συνόλω βιβλία
στ) το συμπιεσμένο λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με τίτλο «Μουσική Α' - ΣΤ' Δημοτικού», που ακόμη δεν κατορθώθηκε η αποσυμπίεσή του
ζ) το πρόσφατα αφιχθέν πακέτο με τίτλο «Μουσικός Κόσμος» όπου περιέχονται δύο βιβλία (για το μαθητή και το δάσκαλο) και δύο ψηφιακοί δίσκοι (ένας ακουστικός κι ο έτερος με δεδομένα)

ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΟ ΟΛΟΗΜΕΡΟ

Κεντρικό ζητούμενο της μουσικής είναι η απόλαυση, η οποία πραγματώνεται με την ακρόαση, την εκτέλεση και τη δημιουργία. Η διαδικασία ενέχει τρεις διδακτικούς τομείς α) τη Θεωρία που ασχολείται με την ιστορία π.χ. της μουσικής β) την πράξη ως τραγούδι ή παίξιμο οργάνων και γ) το συναίσθημα όπου εξετάζονται διάφορα είδη της μουσικής στη συγχρονία και διαχρονία τους.

Οι κύκλοι μάθησης στο Ολοήμερο Σχολείο είναι δύο: ο πρώτος περιλαμβάνει την Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξη, ο έτερος τις τρεις υπόλοιπες.

Για τον πρώτο κύκλο βασικές μεταβλητές είναι:

Η γνωριμία με τους ήχους και οι δυνατότητες της φωνής των μαθητών

Η μίμηση διάφορων ήχων

Η εκτέλεση ρυθμικών & μελωδικών σχημάτων είτε με το αυτί είτε με μουσικά σύμβολα

Το ομαδικό τραγούδι μέσα στην τάξη

Η αναγνώριση διάφορων ηχητικών πηγών (φυσικές ή τεχνητές)

Το παίξιμο απλών οργάνων και τα τραγούδια στις εορτές και τις εκδηλώσεις.

Στις επόμενες τάξεις (ο δεύτερος κύκλος) οι βασικοί άξονες είναι:

- Η εκτέλεση μουσικών έργων στη διαχρονία και συγχρονία τους
- Το διάβασμα παρτιτούρας
- Η σύνθεση μουσικής με απλές αρμονικές ακολουθίες
- Η απομνημόνευση τραγουδιών και η ερμηνεία τους μπροστά στο κοινό
- Η δημιουργία χορωδίας και ορχήστρας
- Η συμπλοκή της μουσικής με το χορό και το θέατρο
- Η παραγωγή μουσικής με τα συνήθη μέσα, αλλά και διαμέσω της τεχνολογίας και της πληροφορικής

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ

Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι οι μουσικοί των Ολοήμερων Σχολείων έχουν διάφορες σπουδές στο βιογραφικό τους, που εκτείνονται από Ωδεία έως και Πανεπιστημιακά Τμήματα. Αυτό σημαίνει ότι μερικοί έως αρκετοί χρειάζεται να μελετήσουν, εκτός από τα ήδη αναφερόμενα, κι άλλα κείμενα θεωρητικής υφής όπως λ.χ. της Σχολ. Συμβ. Μουσικής Θεσσαλίας Ξανθούλας Παπαπαναγιώτου, αφού μία από τις αδύναμες διαστάσεις του χώρου είναι, σύμφωνα με το Σύλλογο ΕΑΜΑΠΕ, η «έλλειψη ακαδημαϊκού επιπέδου».

Καθώς όμως η θεωρία απέχει μερικές φορές αρκετά από την πράξη, υπάρχουν και άλλες πηγές στις οποίες πρέπει να ανατρέξει ο μουσικός, ως άμεσο βοήθημα για τη δουλειά του: α) πρακτικά κείμενα όπως αυτά που ακούσατε από τους προλαλήσαντες ή έτερα όπως π.χ. του Προϊσταμένου Επιστ. και Παιδαγωγ. Καθοδήγησης Πελοποννήσου Γεωργίου Νάσαινα β) επαφές με δασκάλους, ιδιαίτερα με έμπειρους όπως π.χ. οι Διευθυντές των Σχολείων.

Ιδιαίτερα οι τελευταίες κομίζουν στο νεαρό μουσικό άμεση γνώση περί της εργασιακής συμπεριφοράς του αλλά και τρόπους διαχείρισής των μαθητών –περί αυτών έχουν ήδη ομιλήσει εδώ οι προηγούμενοι σύνεδροι.

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ

Για τον Εκπαιδευτικό της μουσικής, όπως και για κάθε δάσκαλο, η άριστη θεωρητική κατάρτιση και οι πλούσιες εμπειρίες θα ήταν θαυμάσιο να συνάδουν με μία άρτια γνώση της τοπικής ανθρωπογεωγραφίας. Δηλαδή να γνωρίζει ο μουσικός τόσο τις ατομικές δυνατότητες των μαθητών όσο και την τοπική κληρονομιά.

Πιο απλά: έκαστος μαθητής έχει δικό του ρυθμό ομιλίας, εκφώνησης, μελέτης και συμπεριφοράς, τον οποίο αρκετές φορές υιοθετεί επηρεαζόμενος από το χώρο που ζει, από την τοπική δηλαδή παράδοση. Εφόσον ο λόγος γίνεται εδώ για τη μουσική, στα Γρεβενά χωρίς ουδεμία αμφιβολία βασιλέας των οργάνων είναι το κλαρίνο, οπότε ο μουσικός διαθέτει μία ρωμαλέα βάση αφόρμησης, αν θελήσει να υλοποιήσει ένα διαθεματικό σχέδιο εργασίας ή να αναπτύξει μία μαθητική ορχήστρα δίδοντας βαρύτητα στην παραδοσιακή μουσικής.

ΕΝΑ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

Λίαν προσφάτως ήρθε στα Δημοτικά Σχολεία της πόλης των Γρεβενών, όπως ήδη ειπώθηκε, το διδακτικό πακέτο «Μουσικός Κόσμος». Στον έναν ακουστικό δίσκο περιέχονται μελωδίες που μπορούν να επενδυθούν με φωνές. Στον άλλο δίσκο, των δεδομένων, υπάρχουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες πολυμέσων, που μπορεί να τρέξει ο μουσικός στο Ολοήμερο Σχολείο.

Οι άξονες αυτών των μαθημάτων είναι γνωστοί στους εκπαιδευτικούς: στην αρχή καθορίζονται οι στόχοι, περιγράφονται έπειτα τα εργασιακά μέσα, αναλύεται η μέθοδος προσέγγισης και τέλος ακολουθεί η αξιολόγηση όσων έχουν διδαχθεί.
Ας περιπλανηθούμε για λίγα λοιπόν λεπτά στο «Μουσικό Κόσμο»!

ΠΗΓΕΣ
http://11dim-evosm.thess.sch.gr
http://www.pi-schools.gr
http://www.musesnet.gr
http://www.iema.gr
http://www.primarymusic.gr
Μουσικός Κόσμος, Καστανιώτης –Ντινόπουλος, Αθήνα 2004 (Audio CD ROM και DVD ROM)

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ, Γρεβενά 19.11.08

Το Ολοήμερο Σχολείο: παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό κλίμα

Δρ Ιωάννης Μπάκανος, Σχολικός Σύμβουλος Περιφερειακής Εκπαίδευσης Δυτ. Μακεδονίας

Το Ολοήμερο Σχολείο επιδιώκει να συνδυάσει:
Την παιδαγωγική προστασία
Την οικονομική στήριξη των γονέων
Την καλλιέργεια του παιδιού με την προσφορά νέων μαθημάτων

Ο τύπος αυτού του Σχολείου έρχεται να επιτελέσει ένα πολλαπλό ρόλο:
κοινωνικό, παιδαγωγικό και διδακτικό.

Το καθιερωμένο Σχολείο αναμορφώνεται ως προς:

• Το χρόνο παραμονής των παιδιών σε αυτό
• Προστασία από έκθεση σε ποικίλους κινδύνους
• Δημιουργική αξιοποίηση του χρόνου αναμονής των γονέων
• Απαλλαγή των γονέων από πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση για εξωσχολικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Η εκπαίδευση που παρέχεται στους μαθητές αυτού του Σχολείου είναι ανάγκη να στηρίζεται στις παρακάτω βασικές αρχές:

• Ευέλικτο, ενδιαφέρον και ευχάριστο πρόγραμμα εργασίας
• Η όλη ατμόσφαιρα δραστηριοτήτων να ικανοποιεί γνωστικές και ψυχολογικές ανάγκες, οι οποίες στηρίζονται στα ενδιαφέροντα και τα βιώματα των παιδιών
• Η συναισθηματική στήριξη και η ενθάρρυνση των μαθητών αποτελεί απαραίτητο λόγο για την καλλιέργεια και ανάπτυξη ποικίλων δεξιοτήτων, τις οποίες αδυνατούμε να αναδείξουμε στο κανονικό ωρολόγιο πρόγραμμα εργασίας
• Η συνεργασία δασκάλων-γονέων-μαθητών-κοινωνίας δημιουργεί άριστο παιδαγωγικό κλίμα και είναι αδήριτη ανάγκη να επιδιώκεται
• Η διαδικασία της αξιολόγησης χρησιμεύει μόνο στους εκπαιδευτικούς για ανατροφοδοτικές παρεμβάσεις. Το «λάθος» δεν είναι κολάσιμο, αλλά αποτελεί αφετηρία επανορθωτικής διδακτικής παρέμβασης
• Το παιδί να μάθει πώς να μαθαίνει και όχι πώς να διδάσκεται
• Ο εκπαιδευτικός να λειτουργεί στο πνεύμα των καινοτόμων δραστηριοτήτων, οι οποίες μεταμορφώνουν το Σχολείο και το περιεχόμενο τους
• Η γνώση να μην είναι μετέωρη, αλλά να αναφέρεται στα πράγματα και στον κόσμο που διαρκώς αλλάζει
• Η αγάπη για το παιδί και το ενδιαφέρον μας για τις ανάγκες του, να κατευθύνουν την παρέμβασή μας ως εκπαιδευτικών× να απαλλαγούμε σταδιακά από στατικές αντιλήψεις, που δεσμεύουν τις ανανεωτικές διαθέσεις. Λόγοι ανετοιμότητας πάντοτε θα υφίστανται, αλλά η τόλμη και η δοκιμή θα μας πάνε μπροστά.

Διοίκηση και διαχείριση του Ολοήμερου Σχολείου

MSc Γεώργιος Αλεξ. Φιλιόπουλος, Διευθυντής ΠΕ Ν. Γρεβενών

Η παρούσα εισήγηση αναφέρεται στην οργάνωση, διοίκηση και εποπτεία του Ολοήμερου Σχολείου, καθώς επίσης στην ενημέρωση και διάχυση των αποτελεσμάτων του.

Το ολοήμερο σχολείο έχει έντονο εκπαιδευτικό και κοινωνικό περιεχόμενο, με κυριότερα χαρακτηριστικά: ευέλικτο – βιωματικό - ανοιχτό στη ζωή και να συνδέεται με τις αλλαγές της εσωτερικής λειτουργίας της σχολικής μονάδας.

Στη χώρα μας η ίδρυση και η λειτουργία του Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου καθιερώθηκε το 1997-1998, με το άρθρο 4, του Ν. 2525/97.

Στο Ν. Γρεβενών λειτουργούν (16) Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία.

Η Ενισχυτική Διδασκαλία και η Προετοιμασία των μαθητών για την επόμενη μέρα

Αναστάσιος Τασινός, Σχολικός Σύμβουλος Β΄ Περιφέρειας ΔΕ Γρεβενών

Για να υπάρξει μια επαρκής Προετοιμασία και Ενισχυτική Διδασκαλία, στο Ολοήμερο Σχολείο, πρέπει κατά την άποψή μας, η προσπάθεια αυτή να υποστηρίζεται από τους εξής παράγοντες:

Ο υπεύθυνος δάσκαλος του Ολοήμερου Σχολείου να εργάζεται με υπευθυνότητα και ευσυνειδησία, παρέχοντας επαρκές παιδαγωγικό και διδακτικό έργο

Να υπάρχει κατάλληλο εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα, ώστε οι ώρες προετοιμασίας να κατανέμονται ισάριθμα σε όλες τις ημέρες της εβδομάδας

Να υπάρχει συνεργασία των εκπαιδευτικών Πρωινού Σχολείου και των εκπαιδευτικών Ολοήμερου Σχολείου

Να υπάρχει συνεργασία των εκπαιδευτικών του Ολοήμερου Σχολείου και των Γονέων των μαθητών

Να υπάρχει συνεργασία των εκπαιδευτικών Ολοήμερου Σχολείου και των υπεύθυνων Στελεχών της Εκπαίδευσης. ( Δ/ντή Σχολείου, Σχολικό Σύμβουλο, Προϊστάμενο)

Να υπάρχει καθημερινή φροντίδα, του υπεύθυνου δασκάλου του Ολοήμερου Σχολείου, για τη σίτιση των μαθητών

Μουσική, μουσικοί και μαθητές στο Ολοήμερο
Δρ Θανάσης Καλλιανιώτης, Σχολικός Σύμβουλος ΔΕ Γρεβενών

Η ανακοίνωση εξετάζει τις μεταβλητές που συνθέτουν το τρίπτυχο: το μάθημα της Μουσικής, ο διδάσκαλος μουσικός κι ο μανθάνων μαθητής στο Ολοήμερο Σχολείο.

Και τα τρία εν τέλει συγκεφαλαιώνονται κατά την παρουσίαση ενός άρτι αφιχθέντος σχετικού εκπαιδευτικού λογισμικού

εκδήλωση για την απελευθέρωση της Αιανής 13.11.08

Στιγμιότυπα από την εκδήλωση όπου τα πρόσωπα: Οι ομιλητές Θανάσης Καλλιανιώτης -Δρ Ιστορίας και Στράτος Δορδανάς -Λέκτορας ΑΠΘ.

Ο δήμαρχος Αιανής Γεώργιος Τζέλλος, ο Ιωάννης Κουμπούρας -δημοσιογράφος, ο Ιωάννης Λαμπρόπουλος -δημοτικός σύμβουλος, ο πατήρ Στέφανος Γκριτζέλης, ο Ιωάννης Σόκουτης νομαρχιακός σύμβουλος και άλλοι δημοτικοί σύμβουλοι

Η Ευέλικτη Ζώνη στο Δημοτικό Σχολείο: όψεις θεωρίας και πράξης

Η παρούσα ανακοίνωση είναι τριμερής: αρχικά παρουσιάζονται οι πηγές για την επεξεργασία του θέματος. Έπειτα σχολιάζονται αδρομερώς ορισμένες αντίθετες με την Ευέλικτη Ζώνη γνώμες. Τέλος ακολουθούν απόψεις περί μίας πρακτικής διεξαγωγής της

ΟΙ ΠΗΓΕΣ
Για την συγγραφή της ανακοίνωσης μελετήθηκε το υλικό που είναι αναρτημένο στον ιστότοπο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (στο εξής ΠΙ) σχετικά με την Ευέλικτη Ζώνη του Δημοτικού και του Γυμνασίου –ανάμεσά του υπάρχει και μία σχετικά πρόσφατη εργασία της δασκάλας Αλεξίας Κωτίτσα με τίτλο «Διατροφή –Υγεία».

Επίσης ξεφυλλίστηκε ένα έντυπο με τίτλο Οδηγός Σχεδίων Εργασίας (Πολυθεματικό βιβλίο –Ευέλικτη Ζώνη -Διαθεματικότητα) που τυπώθηκε από το ΠΙ προς χάριν των εκπαιδευτικών το 2002. Ακόμη διαβάστηκαν διάφορες απόψεις και κείμενα στο διαδίκτυο, τα οποία είτε στηρίζουν είτε επιτίθενται στο θεσμό της Ευέλικτης Ζώνης.

Παρόλο που ο εκφωνών γνωρίζει ότι ελάχιστα μάλλον εκ μέρους του νέα στοιχεία για το ζήτημα μπορούν να κομιστούν μπροστά σας, θεωρεί τον εαυτό του ευτυχή, διότι εφάρμοσε το σχολικό έτος 2004 -2005 την Ευέλικτη Ζώνη στο Σχολείο της Αιανής Κοζάνης, γεγονός που σημαίνει ότι είχε τη δυνατότητα να συγκρίνει την άνεση της θεωρίας με το σκληρό πεδίο της πραγματικότητας.

Ταυτόχρονα υπήρξε και δυστυχής, αφού αν και υποψήφιος τότε διδάκτορας της Ιστορίας, δηλαδή έμπειρος στην εκπόνηση ερευνητικών εργασιών, δεν κατάφερε να συμπτύξει σε ένα ενιαίο όλο το μόχθο των μαθητών του της ΣΤ΄ τάξης. Ίσως κάποτε σε ώρα απραξίας θα βγει αυτός από το ξεχασμένο συρτάρι και θα δει ως πρέπει το φως της δημοσιότητας.

Η ΑΝΤΙΘΕΣΗ
Αυτή η τρανταχτή αποτυχία εξηγεί τους δισταγμούς των εκπαιδευτικών (νηπιαγωγών, δασκάλων και καθηγητών) να αποδεχτούν κι εφαρμόσουν την Ευέλικτη Ζώνη. Όμως μόνο εν μέρει, διότι η πολεμική εναντίον της μικρή σχέση έχει με την αληθινή της διάσταση, αφού, όπως ήδη αποκαλύφτηκε με ένα προσωπικό παράδειγμα, μερικές φορές, αν όχι τις πιο πολλές, η θεωρία είναι κατά πολύ αντίθετη της πραγματικότητας.

Έχουν ειπωθεί διάφορα για την Ευέλικτη Ζώνη: ότι σκοπός της είναι η παθητική προσαρμογή του Σχολείου στην κοινωνία της αγοράς, πως στοχεύει στον ανταγωνισμό των εκπαιδευτικών μεταξύ τους, ότι επιτρέπει την είσοδο των χορηγών στα Σχολεία, πως προωθεί την αξιολόγηση -χειραγώγηση και άλλα τοιαύτα.

Ο εκφωνών έχοντας εργαστεί μαζί με τους μαθητές επάνω στο ζήτημα της μετανάστευσης από και προς το χωριό του σας διαβεβαιώνει ότι όλες οι παραπάνω γενικόλογες αντίθετες της Ευέλικτης Ζώνης γνώμες, καμία εντελώς αξία δεν έχουν, αφού σε κανένα μεταναστευτικό πρακτορείο δεν είχε απευθυνθεί προς αναζήτηση οικονομικής υποστήριξης και ούτε βομβάρδιζε, όπως έχει γραφτεί, με «ξεκάρφωτες και αντιεπιστημονικές πληροφορίες» τους μαθητές του, απλούστατα διότι οι μαθητές έφερναν στην τράπεζα της βασάνου το υλικό προς επεξεργασία κι όχι ο ίδιος.

Αυτές οι εχθρικές στην Ευέλικτη Ζώνη απόψεις αξία έχουν μόνο αν τις μελετά κανείς από την οπτική της πολιτικής επικοινωνίας. Αλλά το πιο αξιοθαύμαστο θα ήταν να ασχοληθεί μαζί τους κανένας τολμηρός δάσκαλος στην ώρα της Ευέλικτης Ζώνης!

Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
Φυσικά η Ευέλικτη Ζώνη, τα συνακόλουθα σχέδια εργασίας (πρότζεκτς στα αγγλικά), η διαθεματικότητα, η διεπιστημονικότητα, η διακλαδικότητα και άλλες παρόμοιες έννοιες είναι τέκνα του καιρού των. Εμφανίστηκαν ή, αν θέλετε, πύκνωσαν την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα σε περίοδο που οι Επιστήμες εξειδικεύονται και όλο και περισσότεροι άνθρωποι τις διακονούν. Καμία ξεχωριστά δεν μπορεί πια να διεκδικεί την πρωτιά από τις άλλες κι έτσι όσον αφορά στο πεδίο μας έχει παύσει πια η διάκριση μεταξύ πρωτευόντων και δευτερευόντων μαθημάτων. Η Γλώσσα π.χ. δεν είναι αξιότερη της Φυσικής Αγωγής ή της Μουσικής, αφού μία λυρική σκηνή κάλλιστα μπορεί να δοθεί όχι μόνον με λέξεις αλλά και με κινήσεις ή νότες.

Πρακτικά τώρα, τι ακριβώς είναι η Ευέλικτη Ζώνη; Είναι ένα 4ωρο ή 2ωρο κάθε εβδομάδα όπου ανάλογα με τη «γεωγραφία» του Σχολείου (τόπος κι ενδιαφέροντα μικρών και μεγάλων) κι έπειτα από συζήτηση με τους μαθητές επιλέγεται ένα θέμα: Αν είμαστε στο χωριό, μπορούμε π.χ. να ασχοληθούμε με τα τοπωνύμιά του, αν βρισκόμαστε στην πόλη με την αρχιτεκτονική της γειτονιάς. Οι μαθητές, αφού χωριστούν σε ομάδες, αναζητούν πρωταρχικά την πρώτη ύλη, σχετικές δηλαδή πληροφορίες, τις οποίες ανακοινώνουν προφορικά η γραπτά μέσα στην τάξη.

Ως τώρα η πρακτική αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ομαδική δημοσιογραφία ή ιστοριοδιφική έρευνα, αφού, για να γίνουμε μικροί επιστήμονες χρειάζεται να επεξεργαστούμε το υλικό. Εν πρώτοις η αρίθμηση ανήκει στο κατώφλι της Επιστήμης: πόσα ανθρωπωνύμια και πόσα τοπωνύμια υπάρχουν ή αντίστοιχα πόσες μονοκατοικίες στο σύνολο των πολυκατοικιών; Αν συνεχίσουμε να ρωτάμε π.χ. πώς ερμηνεύεται έκαστο τοπωνύμιο ή αντίστοιχα ποια είναι η οικονομική κατάσταση όσων ζουν στις μονοκατοικίες αθλούμαστε ήδη στο στίβο της Επιστήμης, αφού χρειάζεται όχι μόνο να αναζητήσουμε περισσότερες γνώσεις και μάλιστα από άλλες επιστήμες, τη Γλωσσολογία π.χ. ή τις Οικονομικές, αλλά και να συγκρίνουμε δεδομένα.

Φυσικά η διατύπωση ερωτήσεων δεν είναι εύκολη υπόθεση κι αυτό εξηγεί κατά ένα μέρος το δέος των εκπαιδευτικών μπροστά στην Ευέλικτη Ζώνη. Κατά ένα άλλο η ελευθερία επιλογής του θέματος είναι επίσης μία βάσανος. Αμφότερα όντως είναι παράγοντες δισταγμών, αλλά μπορούν να αντισταθμιστούν. Αν και κατά κόρον διαδίδεται ότι στόχος της εκπαίδευσης είναι η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης κι όχι η απόκτηση γνώσεων, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η πρώτη προϋποθέτει τις δεύτερες κι ακόμη πως όσο οι γνώσεις αυξάνονται τόσο παρέχεται στη σκέψη η δυνατότητα να οξύνεται.

Πιο απλά: αν αγαπήσουμε την Ευέλικτη Ζώνη τις πρώτες φορές είναι πολύ πιθανό ότι δεν θα καταφέρουμε να αχθούμε σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. Αλλά αυτό δεν έχει σημασία, διότι η απόκτηση γνώσεων, η πρωτοβουλία κι ο πειραματισμός είναι μερικά από τα ζητούμενα, που, αν και δεν τελεσφορούν, σίγουρα ανοίγουν, αδρά έστω, ένα μονοπάτι προς τη διερεύνηση της γνώσης.

Αν τελικά εργαζόμαστε στην Ευέλικτη Ζώνη, έπειτα από τη συλλογή και την επεξεργασία των δεδομένων, ακολουθεί η αξιολόγηση της μεθόδου εργασίας και της ίδιας της εργασίας μας: π.χ. η προφορική ή η γραπτή έρευνα συνετέλεσαν περισσότερο; Η οικονομία της εργασίας ήταν η πρέπουσα ή ένα κεφάλαιό της χρειαζόταν περαιτέρω εμβάθυνση;

Η πραγματική πάντως απόλαυση για τους μικρούς ερευνητές όσο και για το σύμβουλο και συνθέτη δάσκαλο έρχεται όταν το πόνημα βρίσκεται μπρος στα μάτια των αναγνωστών, συμμαθητών, μαθητών από άλλα Σχολεία ή και εξωσχολικών. Πόσο άραγε θα την τιμήσουν;

Αν οι εκτυπώσεις κοστίζουν, σήμερα η κυκλοφορία μίας εργασίας στο διαδίκτυο είναι ευκολότερη υπόθεση. Ίσως από δω και στο εξής οι εργασίες της Ευέλικτης Ζώνης θα μπορούν να δημοσιεύονται στον ιστότοπο της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Γρεβενών έτσι ώστε να είναι προσιτές όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και παγκοσμίως.
Όμως αυτά που ειπώθηκαν ας θεωρηθούν έναυσμα για έναν διάλογο μεταξύ μας κι αυτό είναι το σπουδαιότερο.

Ανακοίνωση του Δρ Θαν. Καλλιανιώτη στην ημερίδα «η Ευέλικτη Ζώνη και η εφαρμογή της στο Δημοτικό Σχολείο» που διοργάνωσε το Γραφείο Σχολικών Συμβούλων ΠΕ ν. Γρεβενών στο 4ο -7ο ΔΣ Γρεβενών την 9.9.08